Capítulo III

 

Bayel kajk’al a k’ax k’alal jul jna’ banti jajchem talel. Ma xlaj yo’tan ta binti sjojk’oy ja’i ch’in yajwalil ek’ ini, axan maba ya

ya’iy stukel te binti jo’on ya jojk’obe.
Aynix cha’oxp’al k’opetik jujuteb la

sjajtaltesbon te binti nak’al ta yo’tane. Ja’ jich ini, k’alal la sta ta ilel ta sbabeyal welta te xulem tak’in ku’une (maba xju’ jbon te jxulem tak’ine, kome tulan ta pasel ya ka’iy), la sjojk’obon:

— ¿Binti jejchukil ja’ in meto?

— Ja’ in meto ma’yuknax binti jejchukil, ja’ jun xulem tak’in, ya xwil ta ch’ulchan. Ja’ xulem tak’in ku’un.

  

Ma’yuk mach’a jichon la ka’iy jba k’alal la kal te xju’ yu’un wilel te jxulem tak’ine. Awil te tut kereme jich la yal ta aw:

 

— ¿Binti jich? ¿Yalemat koel ta ch’ulchan?
— Yalem, xchinax pek’el ko’tan ta sjak’beyel.
— ¡Ah, tse’ejtik sba!

  

Toj lijkel a och jajunel ta tse’ej, ja’ meto la yabon xujt’uk slab

ko’tan. Te jo’one ma jmulan teme soknax tajimal ya yilik te binti wokol xk’ot ta jtojole. Patil xchi la yalbon:

— Awil, ¿Ta ch’ulchan talemat ya’yel ek? ¿Bin sbiil te abalumilale?

Ja’ in meto la sjajtaltes jtebuk te binti maba jna’be swenta ae, la jojk’obe:

— ¿Ja’ate... talemat ta yan balumilal?

Maba la sjak’bon; k’unax la snikulan te sjole yu’un yakal sk’elubel ta lek te xulem tak’in ku’une.

— Melel, sok ini, ma xju’ k’ax namal banti talemat sok...
Patil jal ch’abal a jil. La slok’es ta swex te ala tumin chij la jbonbeye, tey a ch’ay yo’tan ta sk’eluyel ta lek a.

Nopaik awil jtebuk bin ut’il la xch’aybon ko’tan k’alal la yal te talem ta yan balumilal. Jich yu’un la jcha’ jojk’obe:

— ¿Banti talemat abi, tut kerem? ¿Banti jilem ana? ¿Banti ak’an ya awik’ bael te jtumin chije?

Jal xan ch’abal a jil, patil xchi la sjak’bon talel:

— K’ax lek te skaxaul laj awabone, melel ya xtuun yu’un ta wayibal na ta ajk’abal.

— ¡Ah melelnix stukel a te wa’ye! Teme lek atalel ya awak’ abae, ya kabat jlijkuk ch’ajan sok jch’ix te’ yu’un tey ya achuk ta k’ajk’alel a.

  

— ¿Ya jchuk? ¡Mero yan apensar a!

— Teme maba ya achuke, ya x’an bael ta bayuknax sok ma sujtix talel...

Och ta tse’ej te tut kereme.
— ¿Axan banti ya xbajt awal?
— Ma jna’, ta bayuknax.
Awil te ch’in yajwalil ek’e tojnax la yal:
— ¡Ma’yuk binti spas, lom tutnax te balumilal ku’une! Sok la yal, sokwan jtebuk mel o’tanil:
— Bayuk a te ya xbajte, maba k’ax namal ya xk’ot.